Zener diyotlar normal diyotlardan farklı olarak ters polarma bölgesinde çalıştırılmak üzere imal edilmiş p-n jonksiyonlu yarı iletken devre elemanıdır. Elektronik devrelerde referans gerilim elde etmek ya da gerilim regülasyonunu sağlamak için kullanılmaktadır.
Zener diyot p-n jonksiyonlu silisyumdan yapılmış yarı iletken devre elemanıdır. Zener diyot kırılma geriliminde çalıştırılmak üzere tasarlanmıştır. Zener diyot doğru bağlandığı zaman normal diyot karakteristiği göstermektedir.
Zener diyotların ters kırılma gerilimleri p-n jonksiyonu arasındaki katkı maddesi oranlarına göre ayarlanmaktadır. Piyasada 1.8V ile 200V arası zener diyotlar mevcuttur.
Zener diyot üzerinden geçen akım miktarı; Izmax değerini geçtiğinde zener bozularak işlevini yitirir. Karakteristikten de görüldüğü gibi zener diyot üzerinden geçen Iz akımı; Izmin ve Izmax değerleri arasında tutulmalıdır.
Zener diyot ters polarma altında iletimde kaldığı sürece üzerinde VZ olarak belirtilen bir gerilim oluşur. Bu gerilime “zener gerilimi”, bu işleme ise “gerilim regülasyonu” denir. Zener diyot, karakteristikte gösterildiği gibi üzerindeki gerilimi VZ değerinde sabit tutmaktadır. Bu özellik zener diyotu oldukça popüler kılar. Özellikle gerilim regülasyonu veya referans gerilimi elde etmede sıkça kullanılmasını sağlar.
Zener Diyot Uygulamaları
Zener diyotlar genellikle dc güç kaynaklarında gerilim regülasyonunu sağlamak amacı ile kullanılırlar. Karşılaştırma yapmak için referans gerilimi temininde de zener diyotlar sıklıkla kullanılır.
Regülasyon işlemi bir büyüklüğü, başka bir büyüklük karşısında kararlı tutmaktır. Örneğin gerilim regülasyonu terimi; gerilimi, akımdan veya yükten bağımsız hale getirip sabit bir değerde tutma anlamına gelmektedir.
Zener diyot ile gerçekleştirilen gerilim regülasyonu devresi
Regülasyon işlemi için;
- Zener diyot ters polarma altında çalıştırılmalı
- Zener’e uygulanan gerilim, zener kırılma geriliminden (VZ) büyük olmalı. (VIN>VZ)
- Zener’den geçecek akım; IZmin değerinden büyük, IZmax değerinden küçük olmalı
Bu bilgiler bana lazımdı çok teşekkür ederim.